CZYM JEST HPA OSA
Skrót HPA pochodzi od jego angielskiej nazwy: hypothalamic-pituitary-adrenal axis lub hypothalamus-pituitary-adrenal axis. Jest to jeden z głównych neuroendokrynnych układów autoregulacyjnych organizmu. Jak sama nazwa wskazuje, oś HPA reprezentuje pewne powiązania między podwzgórzem, przysadką mózgową i nadnerczami.
CENTRUM KONTROLI OSI HPA: PODWZGÓRZE
Pierwsze z wymienionych, czylipodwzgórze, jest niewielką częścią mezenchymy. Pełni jednak ważną rolę. Reguluje praktycznie każdą ważną aktywność naszego ciała. Jego sieci neuronalne zawierają informacje o naszym środowisku wewnętrznym, które porównuje z wartościami rzeczywistymi. Jego celem jestutrzymanie homeostazy. Równowagi systemu naszego ciała.
Wmomencie, gdy wykryje różnice w monitorowanych wartościach, reaguje. Za pomocą układu osi HPA lub poprzez autonomiczny układ nerwowy (ANS) inicjuje zmiany w wewnętrznych funkcjach naszego ciała. ANS kontroluje funkcje narządów wewnętrznych i mięśni gładkich. Wykorzystuje do tego jelitowy, przywspółczulny i współczulny układ nerwowy. Jednocześniepodwzgórze nie tylko kontroluje te narządy i mięśnie , ale także otrzymuje od nich informacje zwrotne za pośrednictwem ANS na temat ich aktualnego stanu.
AKTYWACJA OSI HPA
Gdy oś HPA jest aktywowana, podwzgórze syntetyzuje hormony wazopresynę i CRH (hormon uwalniający kortykotropinę lub hormon uwalniający kortykotropinę). Te dwa hormony wpływają następnie naprodukcję hormonu kortykotropiny (ACTH - hormon adrenokortykotropowy) w przednim płacie przysadki mózgowej, który jest wysyłany w celu przekazania wiadomości do nadnerczy w celu wytworzenia i uwolnienia glukokortykoidów do organizmu. Są to hormony steroidowe, z których najważ niejszym jestkortyzol.
Hormon kortyzolu jest nam dobrze znany, zwłaszcza w dzisiejszych czasach, kiedy dużo się o nim mówi. W rzeczywistości jest on związany z najczęstszym problemem współczesnych czasów - stresem. Ztego powodu kortyzol jest również nazywany hormonem stresu. Kortyzol występuje w organizmie zupełnie naturalnie i jest odpowiedzialny za wiele funkcji życiowych. Reguluje metabolizm niektórych narządów, takich jak wątroba, nerki i mózg.
FUNKCJE KORTYZOLU W ORGANIZMIE
Nasz organizm normalnie regulujepoziom kortyzolu zgodnie z rytmem dobowym. To znaczy, zgodnie z naszym biologicznym postrzeganiem czasu. Polecenia produkcji i wydzielania kortyzolu docierają do nadnerczy pulsacyjnie w ciągu dnia. Najwięcej kortyzolu mamy w organizmie rano. Pomaga nam wstać i rozpocząć dzień.
Odgrywa również ważną rolę w zakresie odporności. W przypadku nadaktywnego układu odpornościowego, na przykład w alergiach lub stanach zapalnych, tłumi jego aktywność. Zmniejszona produkcja kortyzolu powoduje osłabienie, niskie ciśnienie krwi lub hipoglikemię.
OŚ HPA I KORTYZOL
Nasze ciało idealnie samo monitoruje poziom kortyzolu w organizmie. Oś HPAnie tylko wydaje polecenia produkcji kortyzolu, ale poprzez sprzężenie zwrotne z receptorami, z którymi wiąże się kortyzol, otrzymuje informacje o aktualnym stanie. W związku z tym "centrum kontroli" osi HPA (podwzgórze) może dostosowywać swoje polecenia do przysadki mózgowej, która wpływa na nadnercza .
Ten wyrafinowany obwód zapobiega sytuacji, w której kortyzol staje się niebezpieczny dla organizmu ze względu na jego wysokie stężenie w organizmie. Problem na osi HPA pojawia się, gdy informacja zwrotna o poziomie kortyzolu w organizmie nie jest odbierana.
REAKCJA ORGANIZMU NA STRES
Wpływ kortyzolu na organizm jest wykorzystywany przez organizm jako naturalna reakcja na stres. Wmomencie, gdy działa na nas określony stresor, zadaniem osi HPA jest zrównoważenie tego odchylającego wpływu. Aby to zrobić, wysyłakortyzol do organizmu. Podwzgórze, jak opisaliśmy powyżej, dba o zrównoważenie funkcji naszego organizmu. Stres oznacza brak równowagi dla naszego organizmu, więc nasza oś HPA próbuje go przełamać i aktywuje się.
Każdy problem, tj .stresor, musi zostać rozwiązany. Tylko wtedy nasze ciało znów będzie w harmonii, a nasz organizm znów będzie funkcjonował prawidłowo. Funkcja osi HPA i jej reakcja na stres wynika z pierwotnych problemów ludzkości. Tych najbardziej podstawowych, które w zasadzie miały tylko dwa rozwiązania. "Walka lub ucieczka". Dziś nie potrafimy sobie tego wyobrazić. Dosłownie żyć, aby przetrwać. Żeby nic nas nie zjadło, ale żebyśmy my mogli jeść.
PIERWOTNE NATURALNE STRESORY
Kiedy prehistoryczny człowiek, nazwijmy go Alf, szukał pożywienia, dość często spotykał drapieżnika. Na przykład głodnego lwa. Wtedy lew stawał się problemem - stresorem. W jednej chwiliumysł Alf zdecydował, co zrobić i co jestnajlepszą szansą na przetrwanie. Zazwyczaj są tylko dwie opcje. Albo Alf jest wystarczająco silny, by zabić lwa, albo musi szybko uciec w bezpieczne miejsce. W tym momencie życie Alf jest zagrożone i musi dać z siebiewszystko. Czy uciekać, czy walczyć.
Alf czerpieniezbędną siłę z energii swojego ciała. Aby przetrwać, musi wykorzystać całą energię w swoim ciele. To właśnie robi kortyzol. Aktywna oś HPA powoduje wzrost poziomu kortyzolu w organizmie. W naszym organizmie znajduje się wiele receptorów, które odbierają kortyzol. Receptor odbiera kortyzoli dalej dostosowuje funkcje organizmu , aby umożliwić atak lub ucie czkę.Koryguje energię w ciele, aby nie była zużywana na inne czynności, ponieważ teraz ciało jest nastawione na życie.
RADZENIE SOBIE ZE STRESEM
Kiedy nasz Alf wygrywa walkę z lwem lub ucieka, problem zostaje rozwiązany. Ciało Alf nie ma już powodu do stres u, aoś HPA reguluje produkcję kortyzolu. Wszystko wraca do normy. Ciało może ponownie rozdzielićenergię na różnego rodzaju procesy i funkcje. Na przykład może wznowić trawienie lub produkcję różnych hormonów, która została zawieszona z powodu stresu, lwa, kortyzolu.
To wspaniałe, że ciało może dbać o siebie w ten sposób w ramach samozachowawczości. Ale jak to się ma do naszej dzisiejszej rzeczywistości? Nie żyjemy w dziczy, a większość ludzi nigdy w życiu nie została zaatakowana przez lwa. Czasy się zmieniły, zmieniły się standardy życia, zmieniło się środowisko i zmieniły się czynniki stresogenne. Dziś nie mamy problemu z dzikim zwierzęciem, ale z presją społeczną, z konkretnymi ludźmi lub z samym sobą. Ogólnie nazywamy te problemy stresem cywilizacyjnym. A co z kortyzolem? Nadal działa i to w ten sam sposób.
STRES CYWILIZACYJNY
W momencie, gdy napotykamy stresor, powinniśmy walczyć lub uciekać. Jednak z różnych powodów nie możemy tego zrobić. W zasadzie sami sobie tego zabraniamy. Typowym przykładem jest psychiczne znęcanie się przez szefa lub kolegę w pracy. Wiemy, że nie możemy sobie pozwolić na fizyczną napaść na taką osobę, a jednocześnie nie chcemy opuszczać miejsca pracy.
Jeśli w krótkim czasie nie znajdziemy konstruktywnego rozwiązania tego problemu, będziemy codziennie stykać się z naszym stresorem, a oś HPA będzie nieustannie reagować poprzez produkcję kortyzolu. Długotrwały podwyższony poziom kortyzolu w organizmie zasadniczo stępia receptory, do których kortyzol się przyczepia. Są one po prostu zmęczone odbieraniem go, gdy jest go jeszcze dużo. W tym momencie pętla sprzężenia zwrotnego osi HPA zostaje zakłócona.
PRZEDŁUŻONA EKSPOZYCJA NA STRES
Odbiorniki kortyzolu - receptory - są również nadajnikami, które wysyłają informacje o ilości kortyzolu. Kiedy pętla sprzężenia zwrotnego jest zakłócona, podwzgórze nie wie, że w organizmie jest wystarczająca ilość kortyzolu. Ale stresor nadal tam jest, więc oś HPA nadal wytwarza i produkuje kortyzol. Ostatecznie organizm zostaje zatruty przez wytwarzany przez siebie kortyzol. Rezultatem jest wysokie ciśnienie krwi, cukrzyca, obniżona funkcja układu odpornościowego, a tym samym większe prawdopodobieństwo wystąpienia chorób .
Lista najpoważniejszych problemów związanych ze zbyt dużą ilością kortyzolu w naszym organizmie obejmuje skróceniepołączeń między neuronami, kurczenie się niektórych obszarów mózgu i zanik komórek. Negatywny wpływ zbyt dużej ilości kortyzolu na ludzki mózg prowadzi doproblemów psychologicznych, a także choroby Alzheimera.
BADANIA NAD WYKORZYSTANIEM KOFEINY DO KORYGOWANIA DYSFUNKCYJNYCH PĘTLI SPRZĘŻENIA ZWROTNEGO OSI HPA
W tym kontekście przeprowadzono badanie mające nacelu potwierdzenie teorii, żekofeina może odwrócić niektóre negatywne skutki podwyższonego poziomu kortyzolu w organizmie. W szczególności wiąże się to zprzywróceniem sprzężenia zwrotnego osi HPA. Wyniki tego badania dają nadzieję, że kofeina może być w ten sposób pomocna włagodzeniu przebiegu choroby Alzheimera, a nawet w zapobieganiu jej.
Badanie opiera się na definicji receptorów adenozynowych jako głównych regulatorów funkcji glukokortykoidów. Głównym glukokortykoidem, jak wspomniano powyżej, jest kortyzol. Receptory adenozynowe wpływają zatem na funkcję kortyzolu. Ponieważ kofeina jest dopasowana składem do tych receptorów, może być przez nie wychwytywana. Poprzez swoje działanie na receptory adenozynowe ma szansę odwrócić działanie glukokortykoidów, tj. kortyzolu.
KOFEINA PRZECIW STAROŚCI I CHOROBIE ALZHEIMERA
W tym badaniu przeprowadzono badania na osobach w wieku 50-70 lat z podwyższonym poziomem kortyzolu. W badanej grupie wykryto upośledzenie funkcji poznawczych i większy zanik hipokampa, co prowadzi do upośledzenia pamięci u osób starszych i przyspiesza postęp choroby Alzheimera. Prawidłowo stosowana kofeina może pozytywnie wpływać na rytm okołodobowy. Blokując receptory adenozynowe, jest szczególnie skuteczna w sytuacjach nadmiernej aktywacji osi HPA i zapobiega jej degeneracyjnemu wpływowi na organizm.
CIAŁO I PRZEWLEKŁY STRES
Przewlekły stresi jego wpływ na nadprodukcję kortyzolu prowadzi do wyczerpania organizmu. Syndrom wypalenia zawodowego jest dobrze znany w dzisiejszym społeczeństwie i chociaż wiemy o tym zagrożeniu dla zdrowia, nie podejmujemy kroków zapobiegawczych.
Kortyzol zawsze stara się gromadzić energię dowalki lub ucieczki, aby uchronić nas przed stresorami, ale nie wykorzystujemy tej zmagazynowanej energii. Ponieważ energia jest gotowa do rozwiązania problemu, brakuje jej gdzie indziej. Przy długotrwałym niedoborze energii organizm się załamuje.
POMOCNICY W WALCE ZE STRESEM
Oprócz najdoskonalszego sposobu, czyli rozwiązania problemu - stresora, możemy wesprzeć nasze ciało (i umysł) odpowiednim stylem życia. Zdrową żywnością i odpowiednią ilością ruchu. Przy umiarkowanej aktywności fizycznej, czyli takiej, która nie powoduje zbyt dużego wysiłku, a tym samym dodatkowego stresu, do organizmu uwalniane sąserotonina, dopamina i endorfina . Substancje te redukująnadmiar kortyzolu. Do najlepszych sposobów walki ze stresem należąmedytacja, joga i odpowiednia ilość snu.
Możesz wspierać swój organizm, przyjm ującprzeciwutleniacze, aby poradzić sobie ze stresem oksydacyjnym.Kawa palona jest jedną z pierwszych na liście najskuteczniejszych przeciwutleniaczy . Spacer lub pobyt na łonie natury, który japońscy naukowcy na zywająterapią shinrin-yoku, również ma korzystny wpływ na nasz układ odpornościowy . Warto więc połączyć te zdrowe i przyjemne czynności i wybrać się na spacer do lasu z kawą w termosie.